Er skólinn of þröng peysa?

Eftir viðtal við Ólaf Stefánsson, ákveðin verkefni í skólanum síðastliðnu vikur og aðrar misgáfulegar pælingar hefur skólaumhverfið okkar verið mér ofarlega í huga. Ég hef í nokkurn tíma velt fyrir mér þeirri þjónustu sem íslenskt skólakerfi býður okkur upp á og hversu mikið það samræmist lögum og aðalnámskrám skólana.

Eftir dvöl mína á Nýja Sjálandi frá 11-13 ára aldurs fékk ég aðra upplifun af mikilvægi menntunar og hvernig hún fer fram, á hvaða forsendum hún er og hvaða markmiðum stefnt er að. Þessi tvö skólaár hinu megin á hnettinum einkenndust af lífsleikni sem birtist í öllum fögum; ensku, stærðfræði, sögu, náttúrufræði, listum, matreiðslu o.fl.. Fyrst um sinn fannst mér ég ekkert vera í ,,alvöru" skóla. Það var engin heimavinna, engir stafsetningarstílar og engin próf. Við þurftum ekki að reikna 25 stærðfræðidæmi af sömu tegund, leysa innfyllingaverkefni um enskar sagnir, atviksorð og lýsingarorð daginn út og inn eða syngja 100 ára gömul lög, algjörlega úr takt við okkar kynslóð, í söngsamverustundum.

Við vorum alltaf frá 9:00-15:00 í skólanum, alveg sama hvað við vorum gömul. Í stað þess að skrifa upp þurra stíla í stafsetningu skrifuðum við hugleiðingar um fyrir hvað við værum þakklát í lífinu, hvaða fimm hluti við myndum taka með okkur á eyðieyju ef við neyddumst til að fara þangað ein, hvernig við værum ólík og einstök frá öðrum, hvernig við værum lík og við hvað við værum hrædd. Í stað þess að fylla inn innfyllingarverkefni gerðum við scrap-bækur þar sem við teiknuðum, klipptum, límdum og skrifuðum um ýmislegt tengt málfræði, sögu, náttúrufræði eða hverjum sem er - hver gerði sitt með sínu sniði. Í söngsamverustundum voru sungin nútímaleg lög og maóra lög. Í stærðfræði vorum við látin finna  fasteign og gera fjárhagsáætlun fyrir tilbúna fjölskyldu sem okkur var úthlutað.

Vikulega voru  veitt hvatningarverðlaun, fyrir allt frá því að hafa náð betri tökum á ensku yfir í að segja góða brandara. Hver og einn hafði kosti og þeim var flaggað, alveg sama hvort þeir tengdust námsárangri beint eða ekki. Þegar við fengum einkunnir var okkur bannað að opna þær í skólanum - enginn samanburður átti að eiga sér stað. Í stað þess að skipta í hópa eftir getu aðstoðuðu sterkir nemendur þá sem áttu erfiðara með e-ð ákveðið fag - það var virkilega misjafnt milli faga hver var sterkur og hver þurfti aðstoð hvar. Einelti var tæklað með mikilli áræðni, ofbeldi var rætt við okkur eins og ekkert væri og mikið var komið inn á hvernig við ættum að bregðast við ýmsum aðstæðum, eins og innbrotum.

Þetta er einungis brotabrot af því sem breytti viðhorfi mínu gagnvart námi og því sem fram fór í skólunum sem ég sótti úti. Þetta voru að sjálfsögðu ekkert fullkomnir skólar og sumt var sérstakt, eins og að þurfa ávarpa kennara með eftirnafni og standa upp (sem ég dissaði náttúrlega) þega skólastjórinn kom. Ákveðnir hlutir sem framkvæmdir voru með mig í huga fólu í sér aðgreiningu, eins og að sleppa því að hafa mig með í brunaæfingu en taka eðlurnar í búrinu fullu af vatni með út í staðin.

Þetta var samt umhverfi sem viðurkenndi alla að flestu leiti (á auðvitað að gera það af öllu leiti). Síðan ég kom svo heim hefur mér stundum fundist menntun snúast um páfagaukalærdóm, kassalaga verkefni þar sem einungis eitt svar er rétt, heimildaritgerðir sem skoðun okkar skipti ekki máli og próf sem hræddu úr mörgum líftóruna. Í skólastefnu okkar er lögð áhersla á einstaklingsmiðað nám og skóla án aðgreiningar - svo höfum við samræmd próf. Nám á ekki ekki að aðgreina nemendur og á að mæta þörfum hvers og eins. Um leið eiga samt allir nemendur að samræma námsárangur sinn, í sama prófinu, við sömu kröfur, úr sama námsefninu, á sama tíma. Útkoman á því á svo að endurspegla stöðu skólana og árangur nemenda. Allir eru felldir saman í einn.

Hvaða logic er í því?

Sem betur fer eru einstaklingar og skólar að rísa upp - gegn þessari samræmingu á að allir skulu læra eftir sömu aðferð, úr sömu bók, vera á sömu blaðsíðu og læra jafn hratt. Auðvitað hafa aldrei allir tekið þátt í einfeldninni og samræmingunni enda ég haft kennara sem leggja meira upp úr mannrækt, uppbyggingu sjálfsmyndar, að efla gagnrýna hugsun og ýta okkur út í að koma fram og segja skoðanir okkar og hugsanir upphátt. Það eru líka þeir sem hafa haft mest áhrif á mig á minni skólagöngu, ekki grafið undan mér sem mannlegri veru heldur látið mig hafa verkfæri til að búa mig til sjálf.

Ólafur Stefánsson sagði í sínu viðtalið hjá Evu Maríu sl. sunnudagskvöld; ,,Heimurinn á að að samþykkja allar manneskjur, því þær eru allar afleiðingar og orsakir, og ég veit ekki hvað og hvað, og við erum bara í einhverjum sjó og erum að reyna controlera kaósið." Hann sagði líka ,,[...] ég hef óbilandi trú á því að allt sé hægt og mögulegt, fyrir hverja einustu manneskju, ef hún er bara með rétt [...] hugarfar, hættir að fókusa á það sem er akkúrat núna og skoðar alla hugsanlega möguleika, lokar aðeins augunum, sjá fyrir sér hluti, breyta þeim [...]"

Mér dettur ekki í hug að reyna að orða þetta sjálf. Ólafur nefnir að skólinn sé töluvert fastur í kössum sem framleiða einstaklinga í ákveðin verkefni. Hann vill augljóslega breyta því, eins og ég er hjartanlega sammála, og gera þetta þannig að nemendur hafi ótal möguleika til að þróa sig, þroska og blómstra - búa sig til. Eva María súmaði þetta niður í eina setningu, hvort skólinn væri eins og of þröng peysa, sem ég held að sé akkúrat málið.

Mér fannst skólinn á Nýja Sjálandi í fyrstu ekki nógu mikið ,,alvöru." Í dag blasir það öfugt við, fyrir utan skóla lífsins, hlaut ég þarna menntun sem snérist um að hver nemandi var samþykktur, stuðlað var að sterku hugafari og við þar með hvött til að skoða alla hugsanlega möguleika - ekki síst hvað varðaði okkur sjálf. Þannig hljótum við m.a. annars að ná að ,,controlera kaósið."

FG og KFUM

Þó ég ætti að vera farin að sofa ákvað ég að skella hér inn nokkrum línum, ágætt að hreinsa huga fyrir svefninn af siðfræðikenningum vegna prófs á þriðjudaginn - ætla að reyna að dreyma þær ekki í nótt.

Það heyrist ekki mikið í okkur þessar vikurnar, brjálað að gera og ég of andlaus til að koma með heimspekilegar og misgáfulegar pælingar hingað. Er búin að heita sjálfri mér því að skrifa ekki um bííííb þjóðarinnar, nóg er bloggað, rifist í blöðunum og sjónvarpinu og dæst heima í stofu - sem er líklega skiljanlegt.

Ég og Alma fórum í KFUK heimilið með upplestur fyrir hóp kvenna sl. þriðjudagskvöld. Það var mjög notaleg stund og fengum við nokkrar góðar spurningar sem leiddi til áhugaverðra umræðna. Kærar þakkir fyrir okkur.

Á mánudag, miðvikudag og fimmtudag var ég í lífsleikni FG hjá nýnemum og var það verulega gaman. Ég hef farið í FG í 4 eða 5 ár og er það alltaf stemning. Hóparnir stóðu sig vel og komu með fróðleg innlegg. Fannst áhugaverð pæling eins stráksins um hvort fólk væri oft hissa yfir framtakssemi og velgengni hjá fötluðu fólki. Þegar ég hugsa um það er svarið já - fólk virðist ekki oft búast við að einstaklingar með skerðingar komist á framabrautina og ef þeir gera það eru þeir oft orðnir að hetjum. Hann nefndi þetta í tengslum við mín afköst í lífinu, sagðist ekki finnast neitt skrítið við að mér gengi vel. Fannst frábært að heyra þetta, get orðið gríðarleg þreytt á þessu hetjutali þó fólk meini vel.

það er að sjálfsögðu ekki algilt að fólk sé furðulostið yfir velgengni fatlaðs fólks en þetta er þroskuð og áhugaverð pæling að mörgu leiti. Þessi strákur var með flott viðhorf gagnvart þessu eins og þau mörg - það gefur mér von um að viðhorfinu sé viðbjargandi og fólk eins og hann smiti út frá sér, samfélaginu til hagsbóta.

Þetta er líka áminning um hugarheim ungs fólks og hve mikilvægur hann er umhverfinu. Fjölmiðlar nærast á neikvæðum fréttum um unglinga - það fer hrikalega í mig því þó nokkrar hræður taki alvarleg feilspor í lífinu, eins og að starfa amfetamínverksmiðju, eru það fáir af heildinni. Sá stóri hópur mætti fá meiri athygli og hljómgrunn. Ekki veitir af uppbyggjandi fréttum og umfjöllunum í neikvæðniflóði þjóðfélagsins.

Takk fyrir mig!

Hlúðu að þvi sem þér þykir vænt um

Langar einfaldlega að óska ykkur öllum til hamingju með Alþjóðlega geðheilbrigðisdaginn. Slagorð dagsins er ,,Hlúðu að því sem þér þykir vænt um", sem er geðorð tvö af tíu. Mér finnst það ekkert lítið viðeigandi í því ástandi sem þjóðfélagið er að fara í gegnum. Það leggst líklega mishart á einstaklinga og fjölskyldur en hvað sem því líður hlýtur að vera mikilvægast að hugsa um okkar andlega líðan, mikilvægi lífsins og alla þá sem eru í kringum okkur sem okkur þykir vænt um.

Neikvæðnin í fjölmiðlum og umræðunum í kringum okkur er gríðarlega smitandi en þessi dagur minnir okkur á hversu margar leiðir við getum farið til að stjórna hugsunum okkar og látið ekki neikvæðnivírus þjóðfélagsins hafa of mikil áhrif á líðan og líf okkar. Við berum já ábyrgð á okkar eigin hamingju.

Hægt er að fræðast um daginn á http://www.10okt.com/.

Kv. Freyja

Reykhólar

 

Við keyrðum í yndislegu veðri í gær á Reyhóla og vorum með tvo upplestra úr bókinni okkar Postulín. Fyrst lásum við upp fyrir nemendur Reykhólaskóla, semsagt fyrir 1. - 10. bekk, sem gekk mjög vel. Seinnipartinn var svo upplestur fyrir almenning. Það mætti skemmtilegur hópur og skapaðist virkilega létt og góð stemning, mikið var um umræður og góðar spurningar.

Við þökkum kærlega fyrir hlýjar og góðar móttökur!

Alma og Freyja

Frekar ósamkvæm sjálfri mér ... kannski sem betur fer!!

Ég ákvað í byrjun september að ég ætlaði að taka mér frí frá fyrirlestrum, einbeita mér að skólanum o.sfrv., o.sfrv., o.sfrv. Síðan ég tók þá ákvörðun hef ég flutt 12 fyrirlestra, ca. 3-4 á viku og nóg er eftir enn. Semsagt, ekki mjög samkvæm sjálfri mér.

 

Eftirspurnin var töluvert mikil í haust og þá mest fyrir yngri deildir grunnskóla, sem er frekar nýtt fyrir mér. Þetta er þó búið að vera þvílíkt skemmtilegur mánuður þar sem ég hef hitt mikið af skemmtilegu fólki – aðallega börn.

 

Ég hef komið víða við, á ráðstefnum, hjá Hringsjá, Leikskólabrú FG, Ölduselsskóla og Hraunvallaskóla. Þessar heimsóknir hafa allar verið mjög áhugaverðar, ekki síst í grunnskólana. Ég var því miður ekki með myndavél í 6. bekkjum Ölduselsskóla en þeir krakkar stóðu sig frábærlega. Það var í raun einstök stemning í báðum hópunum, mikið af spurningum og frábær hlustun.

 

Í Hraunvallaskóla er einnig stórglæsilegur hópur nemenda en þar talaði ég við alla árganga, frá 1.-9. bekk. Þrátt fyrir stóra hópa tókst þetta vel og sýndu þeir allir mikinn áhuga, hlustuðu af athygli, spurðu mikið og komu með útpældar athugasemdir. Ég er búin að vera hálf orðlaus eftir hvert skipti.

 

Fanney aðstoðarkona mín, áhugaljósmyndari, tók myndirnar hér að neðan. Hægt er að skoða fleiri myndir eftir hana hér.

   

Á morgun förum ég og Alma með upplestur á Reykhóla, verðum bæði með fyrir nemendur Reykhólaskóla en seinnipartinn fyrir almenning, nánar tiltekið kl. 17:00 í skólanum. Segjum ykkur meia frá því síðar.